O projekcie

Jako ARCHIwum Warszawy lat 90. prowadzimy profile na Facebooku i Instagramie, organizujemy oprowadzania i wykłady, ale przede wszystkim stworzyliśmy mapę inwentaryzującą architektoniczne dokonania transformacyjnej dekady. Naszym celem nie jest wartościowanie i podział na „złe” i „dobre” realizacje. Zależało nam na pokazaniu możliwie pełnego obrazu budowlanych przemian i stworzeniu merytorycznych podstaw dla bieżących i przyszłych dyskusji.

Architektura lat 90. wciąż rodzi raczej skrajne odczucia. Na forach internetowych jedni grzmią, by wyburzyć wszystko do fundamentów, inni – mniej lub bardziej serio – apelują o wpisanie budynków do rejestru zabytków. Wiele z tych opinii bierze swój początek z tego samego przekonania, że architektura lat 90. jest swego rodzaju kuriozum: dziwacznym, kiczowatym bibelotem z miejskiej kunstkamery, makabryłą śmieszną i straszną jednocześnie. Tymczasem historie kryjące się za budynkami, tłumaczące ich formy, naświetlające motywacje projektantów lub okoliczności działania inwestorów najczęściej pozostają nieznane.

Warszawa była w latach 90. najprężniej rozwijającym się miastem w skali całego kraju. Według badań prezentowanych w 1997 roku w miesięczniku „Architektura-murator” powstawało tu wówczas 90% wszystkich polskich biurowców, 60% inwestycji magazynowo-przemysłowych i 40% rezydencjonalnych. Daje to co najmniej kilkaset budynków, o których nie wiemy dziś prawie nic lub nasza wiedza o nich jest powierzchowna. Wiele nieporozumień budzi chociażby warszawski postmodernizm, który bywa utożsamiany – mylnie – ze wszystkim, co powstało po 1989 roku.

Chcemy więc gromadzić i upowszechniać wiedzę o stołecznych latach 90. oraz stworzyć przestrzeń do debat na temat młodego i trudnego dziedzictwa. Nie chodzi nam o to, by przekonywać, że za warstwą kolorowych tynków i szkła refleksyjnego kryją się same zapomniane arcydzieła, ale by narracja o architekturze czasów transformacji ustrojowej nie przepadła wraz z „krótką datą ważności”, jaka wpisana jest w DNA tych budynków. Boom budowlany po 1989 roku sprawił, że – czy tego chcemy, czy nie – to właśnie architektura z tego okresu silnie kształtowała nowe, postpeerelowskie społeczeństwo, stając się dla niego drogowskazem aspiracji i organizatorem codzienności. Zmierzenie się z dokonaniami dekady jest więc poszukiwaniem odpowiedzi na szereg ważnych pytań o naszą tożsamość: o to, kim byliśmy, kim marzyliśmy, że zostaniemy, i co z tego ostatecznie wyszło. A także z pytaniem, co warto ocalić jako świadectwo czasów dla przyszłych pokoleń. 

Dzięki zaangażowaniu wolontariuszy możliwe stało się udostępnienie informacji o kilkuset obiektach, które użytkownicy mapy mogą filtrować poprzez wybór dzielnicy, typu budynku, jego stanu zachowania oraz kilku przygotowanych przez nas tematycznych spacerów. Informacje czerpaliśmy z prasy oraz z materiałów udostępnionych przez architektów. Wbrew pozorom precyzyjne ustalenie autorstwa czy datowań nie zawsze było łatwe. Dlatego zachęcamy wszystkich do współtworzenia naszego zbioru. Chcemy udoskonalać mapę i regularnie ją uzupełniać.

Projekt „Mapa warszawskiej architektury lat 90.” dofinansowano w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa.

Projekt realizowany jest dzięki zasobom stowarzyszenia Miasto Moje a w Nim.